Mắm Nêm Là Gì? Cách Ăn Mắm Nêm Ngon Đúng Điệu

Trong thế giới ẩm thực Việt Nam đầy phong phú và tinh tế, mắm nêm là một loại gia vị “gây thương nhớ” bởi hương vị đậm đà, mằn mặn, chua cay và dậy mùi đặc trưng. Có người vừa ngửi mùi đã quay đi, nhưng với những ai đã lỡ “phải lòng” thì khó có thể từ chối được sức hút đặc biệt từ loại mắm này.Vậy mắm nêm là gì, mắm nêm làm bằng gì, dùng thế nào và có những món ngon gì đi kèm? Cùng Hướng Nghiệp Á Âu khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây nhé!

Mắm nêm được sử dụng khá nhiều trong bữa cơm của người Việt – Ảnh: Internet

Mắm Nêm Là Gì?

Mắm nêm còn gọi là mắm cái hay mắm đục, là loại mắm lên men đặc trưng của miền Trung, được làm từ các loại cá nhỏ như cá cơm, cá liệt, cá nục (gọi chung là “con nêm”) ủ với muối hột trong thời gian dài.

Mắm nêm thường có hai dạng phổ biến là mắm nguyên con và mắm đã xay nhuyễn. Khi mắm ủ đạt độ “chín tới”, phần cá được dầm hoặc xay nhuyễn (có thể lọc bỏ xác hoặc giữ lại tùy theo khẩu vị), sau đó được pha cùng thơm (dứa) băm, tỏi, ớt, đường… để tạo thành nước mắm nêm thơm nồng, đậm đà và hấp dẫn.

Cách Làm Mắm Nêm Truyền Thống

Cách Làm Mắm Nêm Nguyên Con

Để làm mắm nêm nguyên con, bạn nên chọn cá cơm hoặc cá sơn đỏ tươi, làm sạch và để ráo nước. Sau đó, chia cá làm hai phần, một phần ngâm nước muối rồi đem phơi khô nhẹ dưới nắng, giúp thịt cá săn lại. Phần cá còn lại có thể đập nhẹ để thịt mềm và dễ thấm gia vị.

Nguyên liệu để làm mắm nêm nguyên con – Ảnh: Internet

Trộn đều tất cả phần cá đã sơ chế với muối hột (theo tỷ lệ 3:1), thêm đường cát và thính gạo, sau đó cho vào hũ gốm hoặc hũ thủy tinh sạch. Đậy kín và phơi nắng hoặc đặt nơi khô thoáng để cá bắt đầu quá trình lên men.

Sau 2 ngày, bạn cần rút bỏ phần nước thừa, rồi đậy kín hũ để tiếp tục ủ trong 25 – 30 ngày cho mắm đạt độ “chín” và dậy mùi thơm đặc trưng.

Cách Làm Mắm Nêm Xay Nhuyễn

Với mắm nêm xay, các loại cá như cá trích, cá liệt hoặc cá nục tươi là lựa chọn phù hợp. Cá được làm sạch, xay nhuyễn rồi trộn với muối theo tỷ lệ tương tự như cách làm mắm nguyên con (3 phần cá, 1 phần muối).

Cá trích, cá liệt và cá nục rất phù hợp để làm mắm nêm xay nhuyễn – Ảnh: Internet

Hỗn hợp mắm được cho vào hũ sạch, không đậy nắp quá kín, để ở nơi thoáng mát và có nắng. Trong suốt quá trình ủ (khoảng 25 – 30 ngày), bạn nên khuấy đảo mắm mỗi ngày để mắm lên men đều và giữ màu sắc đẹp mắt.

Cách Pha Mắm Nêm Ngon

Nguyên Liệu Pha Mắm Nêm Ngon

Cách Pha Mắm Nêm Đậm Đà, Chuẩn Vị

• Trộn đều 250ml mắm nêm với 9 muỗng canh đường và nửa trái thơm xay nhuyễn.
• Cho vào hỗn hợp thêm một ít tỏi ớt băm, 1 muỗng cà phê nước cốt chanh (hoặc giấm) và một ít gừng giã nếu thích vị the nồng.
• Thêm 2–3 muỗng canh nước sôi để nguội hoặc nước dừa để làm dịu vị và giúp hỗn hợp hòa quyện hơn.
• Mắm nêm ngon là phải hài hòa giữa mặn – ngọt – chua – cay, có độ sánh nhẹ và mùi thơm đặc trưng của mắm hòa quyện với thơm, tỏi, ớt.

Chén mắm nêm thơm ngon với sự hòa quyện của thơm, tỏi, ớt – Ảnh: Internet

Các Món Ngon Từ Mắm Nêm

Bún Thịt Nướng Mắm Nêm

Một trong những món “quốc dân” của ẩm thực miền Trung và miền Nam, bún thịt nướng mắm nêm hấp dẫn bởi sự kết hợp đầy màu sắc và hương vị: bún tươi trắng ngần, thịt nướng vàng óng thơm phức, rau sống xanh mướt, đồ chua giòn nhẹ và tất nhiên không thể thiếu chén mắm nêm đậm đà pha tỏi ớt, chanh đường vừa miệng. Mỗi đũa bún là sự hòa quyện của nhiều tầng hương vị ngọt, mặn, cay, chua khiến các thực khách khó tính cũng phải xiêu lòng.

Bún thịt nướng mắm nêm làm hài lòng cả những thực khách khó tính – Ảnh: Internet

Bánh Tráng Cuốn Thịt Luộc Chấm Mắm Nêm

Món ăn tuy đơn giản nhưng luôn có mặt trong những bữa cơm sum họp cuối tuần. Thịt ba chỉ luộc mềm, thái lát mỏng ăn kèm cùng khế chua, chuối chát, dưa leo, rau sống… tất cả được cuốn gọn trong lớp bánh tráng mỏng, rồi chấm đẫm mắm nêm cay nồng. Vị béo của thịt, vị chát của chuối, thanh của rau và đậm đà của mắm nêm hòa quyện tạo nên một trải nghiệm vị giác cực kỳ thú vị.

Gỏi Mít Trộn Mắm Nêm

Nếu bạn muốn tìm một món ăn thanh mát, dễ ăn mà vẫn đậm đà thì gỏi mít trộn mắm nêm là lựa chọn lý tưởng. Mít non được luộc vừa chín, xé nhỏ trộn cùng rau răm, đậu phộng rang, hành phi thơm lừng. Sau đó, rưới đều mắm nêm cay nồng pha nhẹ chua ngọt lên hỗn hợp, tạo nên món ăn nhẹ ngon khó cưỡng.

Gỏi mít trộn mắm nêm thơm ngon, lạ miệng – Ảnh: Internet

Bún Mắm Nêm Đà Nẵng/Huế

Nhắc đến đặc sản miền Trung, không thể bỏ qua bún mắm nêm, món ăn đường phố nổi tiếng của Đà Nẵng, Huế. Một tô bún đầy đủ thường gồm bún tươi, thịt heo quay, nem chua, chả bò, rau sống, đậu phộng rang… tất cả được trộn đều với mắm nêm pha. Không cần nước lèo, chỉ cần mắm nêm cũng đủ để làm nên một món ăn đậm đà, trọn vị.

Bún Mắm Nêm Chay (Dùng Mắm Nêm Chay)

Với những ai ăn chay nhưng vẫn yêu thích hương vị đậm đà của mắm nêm, thì phiên bản mắm nêm chay là lựa chọn tuyệt vời. Được làm từ tương bần, chao, mắm đậu… phiên bản mắm nêm chay vẫn giữ được vị đặc trưng, rất thích hợp ăn cùng bún, rau sống, đậu hũ chiên và chả chay. Đây là một món ăn thanh đạm nhưng không kém phần hấp dẫn.

Bún mắm nêm chay thanh vẫn đậm đà, tròn vị – Ảnh: Internet

Bảo Quản Mắm Nêm Và Lưu Ý Khi Sử Dụng

Bảo quản: Mắm nêm nguyên chất có thể để lâu trong tủ lạnh hoặc nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Mắm đã pha chế nên dùng trong 3–5 ngày để đảm bảo hương vị.

Lưu ý: Vì mắm có mùi nồng và vị đậm, nên sử dụng lượng vừa phải. Khi nấu, nên đậy kín để không ám mùi sang món khác. Đặc biệt, nếu chưa quen, bạn có thể pha loãng mắm để dễ ăn hơn.

Câu Hỏi Thường Gặp Về Mắm Nêm (FAQ)

Mắm Nêm Có Ăn Sống Được Không?

Mắm nêm có thể ăn sống, nhưng còn tùy vào loại mắm và cách sử dụng. Nếu là mắm nêm nguyên chất, tức là chưa pha chế, vẫn còn đậm đặc và có mùi nặng thì không nên ăn trực tiếp, vì có thể chưa đảm bảo an toàn vệ sinh nếu không được ủ đúng quy trình.

Tuy nhiên, khi mắm nêm đã được pha chế với thơm, tỏi, ớt, đường, chanh… theo tỉ lệ phù hợp, bạn hoàn toàn có thể ăn sống dưới dạng nước chấm. Loại mắm nêm pha này rất phù hợp khi dùng kèm các món như bún thịt nướng, bánh tráng cuốn thịt luộc, mít trộn…

Bà Bầu Ăn Mắm Nêm Được Không?

Phụ nữ mang thai nên hạn chế dùng mắm nêm, đặc biệt là loại mắm chưa qua xử lý kỹ hoặc có nguồn gốc không rõ ràng.

• Mắm nêm là thực phẩm lên men sống, có thể chứa vi khuẩn hoặc ký sinh trùng nếu không đảm bảo an toàn vệ sinh.
• Mùi nặng và vị mặn, cay có thể gây khó chịu, buồn nôn hoặc ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa nhạy cảm của bà bầu.
• Một số thành phần trong mắm nêm cũng có thể không phù hợp với chế độ ăn của phụ nữ mang thai.

Nếu thèm vị mắm nêm, bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ và dùng mắm đã nấu chín kỹ hoặc mắm pha loãng, nhưng tốt nhất vẫn nên thận trọng.

Bà bầu nên hạn chế ăn mắm nêm – Ảnh: Internet

Mắm Nêm Có Mùi Nặng Không?

Do được làm từ cá lên men nên mắm nêm có mùi hương nồng và mạnh hơn nhiều so với nước mắm thông thường. Chính vì vậy mà có người cực kỳ yêu thích, nhưng cũng không ít người e ngại khi mới tiếp xúc.

Tuy nhiên, khi được pha chế đúng cách với dứa (thơm), tỏi, ớt, chanh… mắm nêm sẽ có hương thơm hấp dẫn, vị đậm đà và dễ ăn hơn.

Có Mắm Nêm Chay Không?

Mắm nêm chay rất được yêu thích bởi hương vị đậm đà nhưng không có mùi quá nồng như phiên bản gốc. Loại mắm này được làm từ các nguyên liệu thuần chay như: Tương bần, chao, mắm đậu, ớt, sả, thơm, đường.

Mắm nêm chay vẫn giữ được độ mặn – ngọt – cay nhẹ rất hài hòa, phù hợp để dùng với bún chay, bánh tráng cuốn rau củ, hoặc làm nước chấm món chay trong mâm cơm gia đình.

Mắm nêm chay vẫn cực kỳ hấp dẫn, phù hợp với mâm cơm gia đình – Ảnh: Internet

Mắm Nêm Để Được Bao Lâu?

Mắm nêm nguyên chất (chưa pha): Nếu bảo quản trong hũ kín, để nơi thoáng mát hoặc ngăn mát tủ lạnh, có thể sử dụng từ 6 tháng đến 1 năm. Tuy nhiên, nên kiểm tra kỹ màu sắc, mùi và tránh để nơi ẩm thấp.

Mắm nêm đã pha (có thơm, tỏi, ớt, đường): Chỉ nên dùng trong vòng 3–5 ngày, bảo quản trong lọ đậy kín trong tủ lạnh. Vì chứa trái cây tươi nên mắm dễ lên men tiếp, làm thay đổi mùi vị và chất lượng.

Lưu ý: Luôn dùng muỗng khô, sạch khi múc mắm để tránh bị lên men chua hoặc hỏng sớm.

Mua Mắm Nêm Ở Đâu?

Hiện nay, mắm nêm được bán rất phổ biến trên thị trường, với đủ các loại và mùi vị khác nhau, bạn có thể tìm mua ở:

• Các chợ truyền thống
• Siêu thị lớn (Co.opmart, Big C, Lotte, Vinmart…)
• Cửa hàng đặc sản miền Trung
• Sàn TMĐT như Shopee, Lazada, Tiki…

Khi chọn mua mắm nêm bạn nên lưu ý một số điều sau:

• Ưu tiên các thương hiệu uy tín, rõ nguồn gốc, có ghi ngày sản xuất và hạn sử dụng.
• Quan sát màu sắc, mùi hương (nồng nhưng không khét), độ sánh đặc vừa phải.
• Tham khảo người quen hoặc đánh giá từ khách hàng để biết mắm nêm nào ngon và phù hợp khẩu vị.

Mắm nêm với hương vị đặc trưng từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu của rất nhiều món ăn Việt. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về loại gia vị đặc biệt này, từ nguyên liệu, cách làm đến cách sử dụng sao cho đúng vị.

Nếu bạn yêu thích ẩm thực truyền thống và mong muốn tự tay chế biến những món ăn chuẩn vị từ mắm nêm, hãy bắt đầu hành trình ấy tại Hướng Nghiệp Á Âu. Với chương trình học bài bản, giảng viên tận tâm và môi trường thực hành chuyên nghiệp, bạn sẽ nắm vững kỹ thuật chế biến, hiểu sâu về văn hóa ẩm thực và tự tin đưa hương vị quê nhà vào từng món ăn.